Het Internationaal Documentaire Fetsival Amstrdam (IDFA) begint in december met de verbouwing van het Vondelpark Paviljoen om er in mei 2023 een nieuw Huis van de Documentyaire te openen. Het is al een oud ideaal, niet alleen van het IDFA, maar al verder terug in de tijd, toen Jan de Vaal het Vondelpark tot Filmmuseum inrichtte, waar hij met documentaire filmmakers als Joris Ivens, Bert Haanstra, Johan van der Keuken samenwerkte in het Contact Centrum Film (CCF). Het is op 12 november de honderdste geboortedag van Jan de Vaal, de oprichter van het Filmmuseum.

Terug naar het Vondelpark
‘Een prachtige kans tenslotte om film terug te brengen naar het oude Filmmuseum’, zo noemt zakelijk directeur Cees van ’t Hullenaar van het IDFA het plan. IDFA was al jaren samen met de Gemeente Amsterdam op zoek naar een nieuwe, geschikte kantoorlocatie toen de gemeente Amsterdam polste of zij het Vondelpark Paviljoen wilde betrekken. ‘Daar hoefden wij niet lang over na te denken. Dit was de kans om een sluimerende maar langgewenste droom te verwezenlijken: naast een nieuw kantoor krijgen we de kans een eigen filmtheater te realiseren waar IDFA het hele jaar door kan programmeren voor publiek, professionals en scholieren. Een stap die naadloos aansluit bij onze ambities om IDFA verder te ontwikkelen van een jaarlijks festival naar een instituut voor de creatieve documentaire met onder andere een fonds, een talentenprogramma's, twee documentairemarkten, een R&D Lab en een educatieve afdeling. Een prachtige kans tenslotte om film terug te brengen naar het oude Filmmuseum. Na een spannende pitch werd ons idee uitgekozen! Een eigen plek voor de creatieve documentairefilm voor filmmakers, trouwe vrienden en nieuw publiek. Donateurs kunnen dit avontuur ondersteunen, help de filmzaal te realiseren en doneer nu via idfa.nl/filmzaal.' 
 
Vondelpark en film
Het Vondelpark Paviljoen uit 1881 speelt een opmerkelijk rol in de filmgeschiedenis van Nederland. Het is immers een filmgeniek decor, het droompaviljoen met uitzicht op park en waterplas is een on-Nederlands feeëriek lustoord, opgerezen vanuit het moeras, waarin het langzaam wegzakt. Een van ’s land eerste films speelt er zich af: Een herinnering aan wijlen Z.M. Willem III, een rijtoer makende in het Vondelpark (1899). ‘Voor het paviljoen hield men stil. Hier had een meesterlijke verkleding plaats, en het samengestroomde publiek was weldra in de gelegenheid de oude koning te aanschouwen. Want daar reed hij heen in zijn rijtuig met de gebruikelijke rode voorrijders op het trappelend vierspan, koning Willem III.’ De koning zelf is dan al negen jaar dood, waarmee deze  reportage een van de eerste Nederlandse voorbeelden is van een documentaire met re-enactment. Zoals vele documentaires uit de begintijd van de film, wat niet in het echt gefilmd kon worden werd nagespeeld.
In 1901 en 1902 verschijnen registraties op film van Wedrennen in het Vondelpark en Een morgen in het Vondelpark, voorbeelden van de zogenaamde ‘Cinema of Attractions’. De speelfilm De misdaad in het Vondelpark (1912) van Albert Mullens speelt er zich af, gebaseerd op een persoonsverwisseling. 
In 1973 trekt, na een jarenlange strijd, het Nederlands Filmmuseum er in, maar niet eerder dan nadat directeur Jan de Vaal en wethouder van cultuur eigenhandig de planken voor de ramen weg moesten halen om het pand illegaal te betreden. In het Vondelpark komen Nederlandse filmmakers maandelijks samen in het zogenaamde Contact Centrum Film (CCF), waar zij mensen uit het bedrijfsleven en de overheid kunnen ontmoeten. Het ideaal van een huis voor de documentaire film krijgt dan gestalte, maar gebrek aan geld voor zowel het onderhoud van het gebouw als de steeds omvangrijkere collectie maken het verblijf tot een steeds kommervolle situatie. Dat geld komt wel met het aantreden van Hoos Blotkamp-de Roos in 1988, zij zorgt voor de nodige verbouwingen van filmzalen en horeca. In 2012 vertrekt het Nederlands Filmmuseum naar Amsterdam-Noord en wordt omgedoopt tot EYE.   
Paul Verhoeven schiet de eerste proefopnames van Keetje Tippel (1975) in de Renaissancezaal van het paviljoen en de NOS gebruikt het voor uitzendingen tijdens het Holland Festival. De AVRO brengt het door groen licht betoverende  Venetiaanse gebouw als decor van de finale van ‘Wie is de Mol?’, dat door drie miljoen TV-kijkers  wordt bekeken. Tussen 2014 en maart 2021 heeft omroep AVRO TROS een Medialab gehuisvest onder de naam Vondelpark CS, dat sinds die tijd als ‘ontmoetingsplek voor innovatieve media- en cultuurmakers’ dient. En vanaf mei 2023 programmeert het IDFA in deze lange traditie de creatieve documentaire. Een soort thuiskomst.

Bron; André Stufkens, 'Een eigen huis', in De redding van de tiende muze. Jan de Vaal en het Nederlands Filmmusuem, 1946-1987, uitgeverij IJZER, 2018, pp 306-351. 

Vondelaprk Paviljoen rond 1900.

   

<<

Adresgegevens

 

  • Bezoekadres:
    Tweede Walstraat 19,  Nijmegen


 


  • Postadres:
    Tweede Walstraat 19
    6511 LN Nijmegen

Contact

 

  • 06 539 60 552
     


 

Social Media

Ivens.nl Archief

Films:

83 Items

Fotos:

5695 Items

Documenten:

29572 Items

Bibliografieën:

678 Items

Affiches:

212 Items