‘Don’t adapt to stupid rules’, hou je niet aan domme regels, wie dan ook je deze probeert op te leggen. Het is een typerend citaat van de vorig jaar september overleden cineaste Marceline Loridan-Ivens, de laatste echtgenoot van Joris Ivens. De documentaire die de Berlijnse regisseuse Cordelia Dvorák over haar maakte, werd afgelopen vrijdagavond uitgezonden en maakte indruk. 'De cineaste die het kamp overleefde en alles uit het leven haalde'.

NRC-journalist Arjen Fortuin schreef onderstaand artikel voor NRC Zap van 15 februari 2019 over de film Marceline. Een vrouw, een eeuw, die door AVROTROS Close-up op vrijdagavond 15 februari werd uitgezonden.

Marceline Loridan leerde vrij te leven aan de ‘Universiteit van Birkenau’
De heldin van de avond was Marceline Loridan-Ivens, de cineast die het kamp overleefde en alles uit het leven haalde.


Marceline Loridan-Ivens (90) geeft levenslessen in Close up.
De heldin van de avond was Marceline Loridan-Ivens, de vorig jaar op negentigjarige leeftijd gestorven legendarische Franse filmmaakster. In de reeks Close up (Avrotros, NPO2) werd een kort voor haar dood gefilmd portret uitgezonden. De eeuw van Marceline Loridan-Ivens, geregisseerd door Cordelia Dvorák, begon met een scène waarin Loridan haar boeken signeerde, intussen een veel jongere lezeres toesprekend: „Verbaast het u dat ik nog leef? In het leven moet je nergens bang voor zijn. Als je bang bent, ben je verkocht.”
Later, achterin de auto: „Al die Nathalies. Iedereen heet Nathalie tegenwoordig.” Nog steeds straalt Loridan een en al vrijgevochtenheid uit, ook als ze met haar zorgvuldig rood gecoiffeerde haar door haar kleine Parijse bovenwoning stommelt. Haar tafel staat vol flessen Chanel No.5.
Met de co-auteur van haar boeken neemt ze een koffer vol papieren door, waarin nogal wat liefdesbrieven zitten van mannen die ze in haar wilde jaren vijftig na een vluchtige romance snel weer negeerde. Elke dag zat ze in het café, ze zag de ene film na de andere. „Ik was wispelturig, irritant, vrolijk, excentriek en extravagant” – je ziet het allemaal nog steeds aan haar.
„Ik ben een vrouw zonder stomme principes”, zegt ze. Dan: „Dat heb ik allemaal geleerd aan de Universiteit van Birkenau.” Ze overleefde het kamp, maar haar vader keerde niet terug. Later zouden een broer en een zus zelfmoord plegen – maar Loridan weigerde zich gewonnen te geven. Ze sloot zich aan bij de Algerijnse vrijheidsstrijd, maakte er een film over en trouwde met filmmaker Joris Ivens.
De joodse Française en de Nederlander voelden zich buitenstaanders, ook door hun uiterst linkse politieke opvattingen. „We zaten als vogels op een tak, die niet in het land thuishoorden”. Ze filmden samen in Vietnam en China, legden in dat laatste land de Culturele Revolutie vast – zonder oog te hebben voor de misdaden die werden begaan in naam van de aanvankelijk zo verleidelijke ideologie. „We droomden samen, maar we hadden het mis.“ Ze kijkt met gemengde gevoelens terug: „Er waren films die we wonnen en films waarin we verloren.”
Zeer imposant zijn de beelden van de speelfilm die Loridan in 2003 (ze was toen 75) maakte, die zich deels in Auschwitz-Birkenau afspeelt. We zien haar acteren op de plaats die haar latere leven bepaalde, we zien haar zitten bij de resten van de barakken, de overblijfselen van de gaskamers. „Ze liep er rond als een kleine strijdster”, vertelt haar veel jongere Duitse tegenspeler. „Soms huilde ze even.” Het vat ‘De eeuw van Marceline Loridan-Ivens’ – dat met drie kwartier eigenlijk te kort was – treffend samen.
Loridan overleed in september. Het is geen prettig idee om in een kuil te belanden, zegt ze. „Maar liever in een kuil dan verbrand worden.”

Foto: Marceline Loridan-Ivens en Anouk Aimée tijdens de opnames voor La petite prairie au bouleaux (2003), de speelfilm van Loridan-Ivens over haar tijd in het concentratiekamp Auschwitz.

 

<<

Adresgegevens

 

  • Bezoekadres:
    Tweede Walstraat 19,  Nijmegen


 


  • Postadres:
    Tweede Walstraat 19
    6511 LN Nijmegen

Contact

 

  • 06 539 60 552
     


 

Social Media

Ivens.nl Archief

Films:

83 Items

Fotos:

5695 Items

Documenten:

29572 Items

Bibliografieën:

678 Items

Affiches:

212 Items