...À Valparaiso

...À Valparaiso

(Aux Couleurs de Valparaiso en A la verticale de Valparaiso) 1962 - 1963

Chili

Engelse titel: Valparaiso Franse titel: ...À Valparaiso
Nederlandse titel: Valparaiso

Regie: Ivens, Joris (George) Assistent regie: Bravo, Sergio | Guzman, Patricio | Altat, Augustin | Yanez, Rebecca | Olalla, Yoaquin | Böker, Carlos
Scenario: Ivens, Joris (George)
Montage: Ravel, Jean
Camera: Strouvé, Georges Assistent camera: Bravo, Sergio | Guzman, Patricio
Productie: 287 - ARGOS Films

Premiere: Frankrijk Parijs, Ecole Normale Supérieure | 1963

Omschrijving:

In 1962 werd Joris Ivens uitgenodigd om naar Chili te komen om les te geven en een film te maken. Samen met jonge Chileense filmstudenten maakte hij ...À Valparaiso, een van zijn meest poëtische films. Het prestigieuze verleden van de stad als rijke zeehaven wordt afgezet tegen het heden (in 1963) en de film schetst een portret van de stad, gebouwd op 42 heuvels, vol van rijkdom en armoede, het dagelijks leven op de straat, de vele trappen, de kabeltrams, liften en café's. Ondanks het feit dat de haven zijn belang verloren heeft, is het rijke verleden nog steeds aanwezig in de verpauperende stad. De film geeft deze situatie weer in een dialectische poëtische stijl, en verweeft het hedendaagse leven met het verleden van de stad. De film begint in zwart-wit en eindigt in kleur met een hoopvol perspectief voor de kinderen die spelen op de heuvels en de trappen.
Morsetekens en radarbeelden kondigen het reisdoel van de schepen aan: in de mist boven de Stille Oceaan doemt de oude havenstad op tegen de hoge heuvels. Een zeemanslied uit de 18e eeuw klinkt: ‘Wij gaan naar Valparaiso!’. In een caleidoscopisch panorama ontvouwt zich het stadsleven, dat zich afspeelt op 42 heuvels, boven arm en onder aan de haven rijk. Poëtische mozaïekjes wisselen elkaar af: over vissers en vissen, het op en neer gaan van de kabelliften en de trappen, het spel van kinderen met een voetbal of vliegers, Breugheliaanse portretjes van mensen, observaties van dieren als paarden, pinguïns en zeeleeuwen, de gewelddadige stadshistorie met piraten als Joris Spilbergen en buitenlandse bezetters, of een ruzie van kaartende Hollandse matrozen in een café. Rode draad door de film vormt de voortdurende poging van de mens te overleven in barre omstandigheden, vroeger en nu. De arme bewoners boven op de heuvels ontberen water, gas, telefoon, medische hulp of onderwijs, maar de levensdrift is er niet minder om. De natuur maakt hen het leven zwaar: de ravijnen tussen de heuvels, de steile hellingen, waardoor vele trappen moeten worden gelopen en het water naar boven gesjouwd. Ondanks de strijd tegen de natuurelementen, de wind om de stoffige heuvels, de felle zon, het vuur van de bedreigende branden, blijft hun stad de Vallei van het Paradijs.


Remarks Prod:


Een les in filmen

Tijdens zijn verblijf op Cuba in 1960 en 1961 kwam Ivens in contact met jonge filmmakers uit Latijns-Amerika aan wie hij filmtrainingen ging geven. Salvador Allende, senator en leider van de Socialistische Partij in Chili stelde hem tijdens een ontmoeting op Cuba voor in Chili jonge filmmakers op te leiden. Toen Ivens in april ’62 Santiago de Chili bezocht legde Sergio Bravo, directeur van het Instituto Cine Experimental van de Universiteit van Santiago, Ivens het plan voor een film te maken. Het land kende nauwelijks een filmproductieklimaat, er waren zeer weinig films en zelfs een goede draagbare filmcamera ontbrak, zo schreef Ivens. De filmproductie in Valparaiso werd daarom opgezet als een praktische leerschool voor filmstudenten, waarbij Ivens naast het vervaardigen van de film ook master classes verzorgde over zijn eigen filmwerk. Ivens liet die zomer voor dat doel enkele van zijn films vanuit Oost-Duitsland overkomen. Bovendien regelde hij in Parijs een co-productie met ARGOS Films onder leiding van de gedreven producent Anatole Dauman, die dat jaar met films van Chris Marker successen boekte. Hoewel Ivens al veel ervaring had met internationale co-producties, kwam deze maar moeizaam tot stand. Op 22 september arriveerde Ivens in Chili vanuit Mexico, nog onzeker over betalingen en scenario. Op 6 oktober maakte hij de eerste intuïtieve aantekeningen van zijn impressies van de stad Valparaiso met zijn 300.000 inwoners. Ondertussen bleef hij ook druk in de weer met het organiseren van geld, filmmateriaal, apparatuur en een ervaren cameraman. Oorspronkelijk wilde hij Tinto Brass vanuit Rome laten overvliegen, die Ivens had geassisteerd bij twee voorgaande projecten: een film over gaswinning in Italië en een film over Marc Chagall, en in Italië zou uitgroeien tot de koning van de softpornospeelfilm. Dauman beval echter eind oktober de Franse cameraman Georges Strouvé aan, die binnen een week in Chili zat. Op 22 oktober voegde ook Ivens’ derde vrouw Ewa Fiszer zich bij hem, terwijl hij last kreeg van astma-aanvallen, mede door de problemen rondom de productie.

Een wereldreis op trappen
Op 12 november startten de opnames, zonder dat het scenario klaar was of het team en de apparatuur op orde waren. Twee maanden lang, tot 18 januari 1963, werd bijna dagelijks gefilmd, o.a. bij de dichter Pablo Neruda en zijn vrouw Mathilda. ‘Wie alle trappen van Valparaiso op en af loopt maakt een wereldreis’, zo schreef de latere Nobelprijswinnaar. Omdat de opnames tegelijkertijd als filmlessen dienden wisselde de aanwezigheid van studenten voortdurend. Voordat Ivens eind januari 1963 naar Parijs terugkeerde vroeg hij aan de studenten om enkele shots af te maken, o.a. van gravures uit de collectie van Neruda en het museum, omdat de filmemulsie niet goed bleek te zijn geweest. De filmblikken met deze nieuwe opnames verdwenen echter spoorloos, zodat de studenten begin maart alles overnieuw moesten doen, terwijl hun instituut stil lag en Bravo als directeur was ontslagen. In april nam Ivens in een studio in Parijs de opnames met de special effects op, o.a. de piratenscène en zocht aanvullend beeldmateriaal. Jean Ravel, de editor van Jean Rouch’s Chronique d’un Eté en Chris Marker’s  La Jetée,werd door Dauman naar voren geschoven om in dezelfde maand de montage te verzorgen. Ivens’ vriend Marker schreef in één nacht het commentaar, nadat Ivens er zelf niet uit kwam. Marker noteerde een jaar later over zijn samenwerking met Ivens: ‘Le Mystère Ivens’ of ‘How I learned to like Joris and stop worrying’, met een knipoog naar de ondertitel van Stanley Kubrick’s Dr Strangelove: ‘How I learned to stop worrying and love the bomb’, die toen net uit kwam. In juni 1964 ging Ivens’ film, waarvoor hij 2.280 dollar ontving, in Parijs in première, waarna een jaar later een succesvolle commerciële distributie volgde voor bioscopen en televisie. 
Het model van de praktische filmschool bleek te werken, later succesvol geworden Chileense  filmmakers als Patricio Guzman en Raúl Ruiz blikten met genoegen terug op het mentorschap van Ivens in de beginjaren zestig. zelfs dat hieruit de opbloei van de Latijns-Amerikaanse filmschool is voortgekomen.  In andere landen als Mali, Italië, China en Vietnam volgde Ivens dezelfde praktische methodiek.              

Comments:

Chris Marker

Context:

Accuser et carreser
Op 23 oktober 1962, tijdens de korte maar moeizame voorbereidingen van de film, kondigde de Verenigde Staten de volledige blokkade af van Cuba, omdat de Sovjet-Unie raketten op het eiland had opgesteld. Een mondiale atoomoorlog dreigde, het meest gevaarlijke moment uit de Koude Oorlog. Vijf dagen later ‘redt de USSR de vrede door de raketbasis te ontmantelen’, zo schreef Ivens in zijn agenda, juist toen hij bij Neruda op Isla Negra verbleef, ‘Een mooie dag’. Van de politieke spanningen is in …à Valparaiso niet veel te zien. Een dag voordat de opnames begonnen citeerde Ivens Bertolt Brecht’s tekst ‘Zeven manieren om de waarheid te zeggen’, waarin de Duitse schrijver oproept schrander te zijn bij het poneren van een standpunt. ‘Het is niet aan mij om het huidige regime aan te vallen’, zo stelde Ivens tegenover zijn gastheren, dat moeten de Chileense filmmakers zelf op zich nemen. In Ivens’ visie stond de film dichter bij Regen, of La Seine a rencontré Parijs en verder weg van Nieuwe Gronden en Borinage. ‘Het verhaal moet verrassend zijn, vreemd, met spektakel en in een persoonlijke stijl. Niet orthodox of academisch, geen sociale documentaire of een militante film, of revolutionair of met een boodschap of oplossing. Niet educatief. Aan de andere kant heeft de universiteit mij als regisseur gekozen en kennen zij mijn andere films en mijn filosofie. Ze hebben geen Disney of Reichenbach uitgenodigd.’ De film zoomt in op het eigenzinnige karakter van de stad, haar bijzondere ligging, geschiedenis en architectuur, dat in 2002 voor de UNESCO de aanleiding vormde de gehele stad tot werelderfgoed te verklaren. Maar de stad is niet alleen maar toeristisch of pittoresk. Als geëngageerd filmmaker kon je niet om de armoede heen, zo stelde Ivens: ‘Il faut accuser et caresser’, men moet zowel aanklagen als koesteren.

Stad aan het water
Uit het materiaal van de rushes monteerde Ivens een spin off in de vorm van de korte documentaire Le plus petite cirque du monde (later: Le petit chapiteau), waarin een klein familiecircus op een van de heuvels centraal staat. Ruim een jaar later keerde Ivens terug naar Chili en filmde met een aantal van dezelfde filmstudenten, o.a. Patricio Guzman, Le Train de la Victoire over de verkiezingscampagne van Salvador Allende, die hij tijdens de opnames van ...à Valparaiso wederom had ontmoet. Frans filmcriticus George Salzman zag in ...à Valparaiso een autobiografisch aspect, omdat Ivens’ geboortestad als een van de weinige steden in Nederland eveneens op heuvels was gebouwd aan de oever van het water, de rivier de Waal. Nijmegen kende in Ivens’ jeugd ook trappen, steile hellingen, een trammetje dat de berg op reed en een sociale scheiding die gerelateerd was aan hoogteverschillen in het landschap. Het klasseverschil was echter in Nijmegen precies andersom geordend als in Valparaiso: de rijken woonden boven (o.a. de familie Ivens zelf), terwijl de armen in de benedenstad woonden (waar de grootouders van Ivens een pakhuis hadden aan de haven). Als reminiscentie aan Nijmegen zijn beelden van havens, havensteden en rivieren in menig Ivensfilm te zien, zoals in De Brug, Regen, Caissonbouw, Lied der Ströme, Pour le Mistral (Marseille), Rotterdam Europoort en Hoe Yukong de bergen verzette: Shanghai.

Algemeen

  • Alternative Title: Aux Couleurs de Valparaiso en A la verticale de Valparaiso
  • Dvd Title: ...À Valparaiso
  • Work Title: Aux Couleurs de Valparaiso en A la verticale de Valparaiso
  • Country name: Chili
  • Duration: 26'05''
  • Distribution Company: Columbia Tristar

Premiere

  • Jaar: 1963 (1963-08-06)
  • Locatie: Parijs, Ecole Normale Supérieure (Frankrijk)

Productie

Documenten

documenten 10 resultaten

telegrammen
…A Valparaíso

pagina11
  • 3 pagina's

(kopieën van) aantekeningen, documentatie, stukken betr. commentaar
…A Valparaíso

pagina11
  • 67 pagina's

shotlist, aantekeningen
…A Valparaíso

pagina11
  • 67 pagina's

shotlists, commentaarteksten, aantekeningen, documentatie
…A Valparaíso

pagina11
  • 316 pagina's

aantekeningen, correspondentie, overeenkomsten
…A Valparaíso

pagina11
  • 169 pagina's

aantekeningen, persuittreksels, piratenvlag, shotlist, telegram, brief
…A Valparaíso

pagina11
  • 76 pagina's

synopses, draaiboekaantekeningen, commentaarteksten, aantekeningen
…A Valparaíso

pagina11
  • 154 pagina's

aantekeningen
…A Valparaíso

pagina11
  • 24 pagina's

tekst
…A Valparaíso

pagina11
  • 11 pagina's


pagina11
  • 2 pagina's

Foto's & Affiches en Biblografieën

Foto's (221)

Affiches's (1)

bibliografieën

(nog) geen bijbehorende bibliografieën gevonden.

Adresgegevens

 

  • Bezoekadres:
    Tweede Walstraat 19,  Nijmegen


 


  • Postadres:
    Tweede Walstraat 19
    6511 LN Nijmegen

Contact

 

  • 06 539 60 552
     


 

Social Media

Ivens.nl Archief

Films:

83 Items

Fotos:

5695 Items

Documenten:

29572 Items

Bibliografieën:

678 Items

Affiches:

212 Items